خلاصه بیماریهای شترمرغ

خلاصه بیماریهای شترمرغ

عوارض گوارشی و راه های پیشگیری و درمان در شترمرغ

مقدمه:

مشکلات موجود در سیستم گوارشی تقریباً اصلی ترین علت تلفات در شترمرغ های جوان می باشد. مشکلات گوارشی عمدتاً در گله های شترمرغ بیشتر از موارد تک گیر آن دیده می شود.

بعضی از جوجه ها ممکن است به علت خوردن مواد مختلف قابل دسترس در روی زمین و محیط اطراف و همراه با خاک و شن دچار انباشتگی و تلفات گردند.

عوامل اصلی در مشکلات گوارشی شترمرغ ها به دو علت عمده زیر مربوط می باشند.

·مشکلات مدیریتی

 بیماری های عفونی

مشکلات مدیریتی در حدو سه ماهگی اتفاق می افتد.عمده مشکلات آنها در سنین دوران سه ماهگی همراه با انباشتگی پیش معده و سنگدان بوده و این انباشتگی در اثر خوردن اشیاء مختلف از قبیل سنگ و خاک و مواد همراه با ساقه بلند یونجه می باشد.

استفاده از یونجه خرد شده با طول بیش از 5/0 سانتی متر باعث ایجاد انباشتگی و تلفات بالا می گردد.

عوامل عفونی:

بیماری های ناشی از تک یاخته ای ها شامل تریکوموناس S.P و بالانتیدیوم S.P به تعداد معدودی در جوجه ها مشاهده می شود که باعث ایجاد آنتریت و اسهال کفی در جوجه ها می شود.

عفونت های کلستریدیایی در شترمرغ ها ممکن است در اثر استرس های وارده ایجاد و منجر به زمین گیری و مرگ و میر گسترده و فوق حاد در جوجه های جوان گردند و در شترمرغ های مولد تخم گذار فلجی ناشی از مسمومیت با سموم این باکتری ها مشاهده می گردد.

آنتروتوکسمی فوق حاد توسط کلستریدیوم سوردلی، کلستریدیوم پرفرنژنس، کلستریدیوم دیفی سیل و کلستریدیوم کولینوم در جوجه شتر مرغ های سنین 10-9 روزه با تلفات بین 95-5 درصد دیده شده است.

آنتریت هموراژیک به شکل فوق حاد  ناشی از کلستریدیاها در شترمرغ های با سنین 6-1 ماه معمولاً مشاهده می شود. شیوع بیماری بسیار سریع و تلفات ناگهانی همراه با اسهال و بدون سایر علائم بالینی می باشد.

موارد آنتریت نکروتیک اکثراً در شترمرغ های بالای 6 ماه دیده می شود. شیوع بیماری در بسیاری از نمونه ها وابسته به فصل بوده و در اوایل زمستان دیده می شود و در گله های مولد هم به ندرت به صورت حاد مشاهده می شود بیماری بسیار حاد بوده و باعث تلفات شدیدی در این پرنده ها می گردد.

در اثر سموم کلستریدیایی گاهی فلجی موضعی و یا کلی در پاها، بال و گردن مشاهده می گردد که ناشی از سموم حاصل از کلستریدیوم شوای وبوتیلینوم بوده و احتمالاً باعث آسیب های عصبی در پرنده ها می شوند.

کمپیلو باکتریوزیس

این بیماری درماکیان تحت عنوان هپاتیت ویبریونی شناخته شده و نکروز کانونی دریکی از لوبهای کبدی جوجه سه ماهه ره آ جداشده است.

درمان:

درمان قطعی برای بیماران پیشنهاد نشده.از اریترومایسین وانروفلوکسازین هم استفاده شده است

آسپرژیلوس در شترمرغ

کاه یا علوفه خشک آغشته به قارچ که به عنوان بستر استفاده می شود و یا یونجه های خشک شده حاوی قارچ که شتر مرغ از آن تغذیه می کند، منشاء مهم آسپرژیلوس درجوجه های تازه تولد یافته و درشتر مرغهای در حال رشد می باشد

 دربیشتر موارد آسپرژیلوس درشتر مرغها، ریه ها درگیر می شوند که سبب ایجاد ضایعات شدید گرانولوماتوزی می شود. البته در شتر مرغهایی که ازطریق بستر و یا کاه آلوده، درگیر شده اند تورم و عفونت شدید قارچی کیسه های هوایی رخ می دهد.

اسهال وآنتریت ناشی ازگرم منفیها

انواع سالمونلاها،   E.coli، پزودوموناس آئروژینوزا ازعوامل اصلی بیماری محسوب می گردند ودر آفریقا یک مورد از بیماری توسط عوامل فوق با 11درصد تلفات گزارش شده است آلودگی باعث عفونت در کبد همراه با التهاب ونقاط کوچک نکروزه دیده می شود.در سپتی سمی  ناشی ازE.coli  زخمهای مشابه در کبد طیور ایجاد می کند.

سالمونلوز

گونه های مختلف از سالمونلا از امو و شترمرغ جدا شده است. سالمونلا تیفی موریم  در اثر آلودگی محیط، غذا وتماس با جوندگان و پرندگان که میزبان آن می باشند وهمچنین عدم ایمنی  کافی در مقابل بیماری انتقال می یابد.

علائم بالینی بیماری

در صورت افزایش تلفات غیر طبیعی پس از هچ احتمال عفونت سالمونلای وجود دارد واین علائم در پرنده های جوان وبالغین بصورت کاهش اشتها، بی حالی، اسهال و یا مرگ بدون تظاهرات بالینی دیده می شود.

مرگ و میر جوجه شترمرغ در مزارع در طی سالیان متمادی به موضوع بسیار مهمی تبدیل شده است

که امروز آنرا سندرم پنهان جوجه  FCS   مینامند.

نشانه های بیماری FCS یا سندرم پنهان جوجه عبارتند از:

    کاهش مصرف آب و خوراک در جوجه اسهال و یا یبوست شدیدکم تحرکی جوجه بیمار حتی در زمانی که گله در حال دویدن هستند. این جوجه ها  پس از اندکی راه رفتن می نشینند و چشمهایشان را می بندند و صدایی لرزان از خود  در می آورند. این جوجه ها زمان زیادی صرف نشستن می کنند

مرگ و میر ناشی از این بیماری بسیار بالا بوده و تقریبا تمام گله را درگیر می کندو جوجه هایی که از این بیماری جان سالم بدر می برند تاخیر رشدی خواهند بودو از مابقی گله عقب می مانند.

نشانه های کالبد گشایی:

وجود مایعی سبزرنگ متمایل به قهوه ای در روده، معده و سنگدان

خونریزی در روده ها و صرفا پرخون شده روده ها

معده خالی از خوراک است

در برخی از کالبدگشایی ها ممکن است قطعاتی از چوب و یا سایر اشیا در معده پیدا شودکه نشان دهنده شرایط استرس زاست. شکل قلب تغییر پیدا کرده و چربی اطراف آن بشدت کاهش پیدا کرده است و همچنین درجوجه های جوان بافت جگر وکیسه زرده از نظر رنگ کاملا تغییر می کند.

مهمترین بیماریها و علل تلفات شترمرغ در پنج سال گذشته ایران

بیشترین علل تلفات جوجه شترمرغ در سنین اولیه و زیر یکماهگی مربوطه به عفونت کیسه زرده می باشد که معمولا بروز آن باعث تلفات از روزهای اول تا حدود یکماهگی می گردد.

بررسی های انجام شده بر روی نمونه های مبتلا در 5 سال گذشته نشان داده است که بیش از 50% عفونت ها کلی باسیلی و نزدیک 13% عفونت سالمونلائی و 37% نیز سایر موارد عفونت زا را شامل می شود. در موارد شدید، آلودگی و ابتلا به آنژیت و اسهال در جوجه شترمرغ های زیر 3 ماه سن بین 30-20 درصد تلفات به همراه داشته است که این امر مجددا لزوم رعایت کامل اصول بهداشتی و مراقبت و کنترل شدید بهداشتی از جوجه های شترمرغ بویژه در ماه های اول زندگی را خاطر نشان می سازد.

آنتریت کلستریدیائی و آنتروتوکسمی

دو بیماری فوق عامل بیشترین تلفات باکتریائی در شترمرغ های ایران می باشند. کلستریدیوم ها جزو میکروارگانیسم های فلور طبیعی روده هستند. در مواردی که هر نوع استرس ناگهانی، تغییر در جیره غذائی و یا تغییر در مواد تشکیل دهنده و نوع جیره مصرفی حیوان انجام گردد این دسته میکروبها با رشد و تکثیر سریع در روده ها باعث دفع مقادیر زیادی سم در محیط روده می گردند (این باکتری بر اساس نوع سم تولیدی به تیپ های A,B,C,… تقسیم بندی می گردند).

سموم دفع شده باعث التهاب شدید در روده ها (آنژیت)می شود و این سموم پس از جذب از جدار روده وارد جریان خون شده و موجب بروز آنتروتوکسمی و مرگ سریع و ناگهانی در شترمرغ می گردد. در کالبد گشائی ها، معمولا حیوان تلف شده را با معده ای پر از مواد غذائی، روده پر خون و ملتهب، ضخیم شدن موکوس روده و گاهی اوقات خونریزی در روده می بینیم که این علائم در آنتروتوکسمی فرمن (که معمولا در سنین بالاتر به چشم می خورد)معده و سنگدان خالی و روده های پر خون و پر گاز با جداره های نازک می باشد و معمولا نقاط نکروتیک بر روی لایه سروز رئودنوم و ژئوژنوم روده به رنگ سفید یا زرد دیده می شود. همچنین گاهی در حیوانات کوچکتر انباشتگی سنگدان و پر خونی ریه و کبد نیز به چشم می خورد.

بهترین راه مقابله با این بیماری همانطوریکه در ابتدا هم ذکر شد پیشگیری می باشد که در حال حاضر به این منظور استفاده از واکسن آنتروتوکسمی در سنین سه هفتگی و تکرار مجدد بعد از سه هفته بهترین نتیجه را به همراه داشته است.

در مراحل همه گیری (اپیدمی)آنتروتوکسمی حاد در جوجه های زیر سه ماه، بهترین راه درمان استفاده از داروی تتراسایکلین خوراکی به صورت محلول در آب آشامیدنی به همراه واکسیناسیون می باشد و در موارد انفرادی (آندمیک)هم استفاده از مشتقات پنی سیلین به صورت تزریق در عضله بال بهترین نتیجه را به همراه داشته است.

خلاصه ای از بیماریهای شترمرغ

90% تمامی مرگ و میر جوجه شترمر غها ناشی از بیماریها ذیل می باشد.

-عفونت کیسه زرده

-تعییرشکل پاها و پنجه ها

اسنداد و اسهال / عفونت معده (که توسط E.COLIُ، سالمونلا، هیتوموناس و دیگرباکتریها)ایجاد می شوند.

نیوکاسل

واکسن کشته روغنی نیوکاسل به مقدار 1 سی سی قابل توصیه است. بایستی این واکسن 6 هفته بعد تکرار شده وهر شش ماه یکبار یک یادآوری تزریق شود. استفاده از واکسن زنده (لاسو تا بصورت اسپری چشمی همزمان با واکسن کشته توصیه شده است

آبله طیور

این بیماری جوجه شتر مرغها رادرگروه سنی یک هفته تا چهارماه و با میزان مرگ و میر تا 15 درصد مبتلا می کند. با استفاده از واکنسهای تجاری آبله این بیماری قابل کنترل می باشد.

انتریت نکروتیک (عفونتهای کلستریدیایی)

این بیماری شتر مرغها رادر هر سنی مبتلا نموده باعث مرگ ومیر بالایی می شود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائیز بسیار زیاد بوده و بنظر می رسد که در اثر افزایش خوردن لجن و ذرات خاک ایجاد می شود

عفونت کمپیلو باکتریایی

اخیرامشخص شده است که کمپیلوباکتر ژوژنی ممکن است موجب ایجاد عفونتهای نیمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن 10 روز تا 4 ماه شده و درعرض 5 روز باعث ایجاد تلفات شدید در گله شود. در شتر مرغهای مسن تر این مرگ ومیر کمتر می باشد. باکتری از طریق غذا و آب آشامیدنی منتقل شده. همچنین ممکن است در اثردستکاری غیر بهداشتی تخم ها، جنین را الوده کند. جوجه های مبتلا بایستی از بقیه گله جدا شده و در قرنطینه مورد درمان آنتی بیوتیکی مناسب قرار گیرند.

عفونت باسلیوس آنتراسیس

معمولا عفونت از طریق گوارشی و عمدتا از طریق پودر استخوان حیوانات آلوده که در تغذیه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ می دهد جهت پیشگیری از وقوع بیماری استفاده از واکسن شاربن موثر وموفقیت آمیز می باشد.

کمبودها

جدای از ظاهر عمومی یک شتر مرغ رنگ پوست نشانگر خوبی از وضعیت تغذیه پرنده می باشد که از پشت حیوان بخوبی دیده می شود. بدینوسیله می توان از تغذیه مطلوب و یا سوء تغذیه و کمبودحیوان آگاهی یافت. آزردگیهای ناشی از کمبود سلنیوم و ویتامین Eدر افریقا جنوبی و استرالیا معمول می باشند در اثر این کمبود علائم بیماری عضله سینه در شترمرغ ایجاد شده موجب ناتوانی حرکتی می شود. همچنین می تواند موجب کاهش باروری در شترمرغ شود. کمبود اسید پانتوتنیک و بیوتین بسیار نادر بوده، در جوجه شتر مرغهایی که منحصرا توسط جیره های خالص گندم تغذیه می شوند رخ می دهد.

تغییر شکل غضروف و استخوانها

تغییرات مرضی در غضروفها اغلب ناشی از اسیدوز می باشد. علت بروز این حالت درصد بالای ترکیبات کلر در برابر سدیم و پتاسیم می باشد. آغاز تغییر شکل استخوانها ناشی از عدم تعادل کلسیم در برابر فسفر می باشد تکمیل متقابل جیره غذایی ضروری می باشد. در بسیاری از مزارع پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی شترمرغها سولفات منیزیم در غذا با آب آشامیدنی داده می شود.

بیماری نیوکاسل

نشانه های کلینیکی شامل علائم عصبی و افزایش نرخ مرگ و میر است. علائم عصبی می تواند شامل عدم تعادل، پیچش گردن، فلج گردن همراه با تورم سر ناشی از ادم در زیر پوست باشد.

تولید مثل در شترمرغ

شترمرغ وحشی در 4 تا 5 سالگی از نظرجنسی بالغ شده در حالیکه شترمرغ اهلی در2 تا 3 سالگی و ماده نیز کمی زودتر از نر بالغ می شود. بعضی شترمرغ های اهلی ممکن است اولین فصل تولید مثل خود را در 18 ماهگی شروع کنند. شترمرغ های نر هنگام بلوغ پرو بال سیاه و سفید دارند. ماده ها و شترمرغ های نابالغ دارای پرو بال قهوه ای مایل به خاکستری تیره می باشند. جنسیت نرو ماده را حدود هفت تا هشت ماهگی می توان هنگام دفع ادرار یا مدفوع تعیین کرد زیرا آلت در این مواقع بیرون می آید. بر خلاف سایر پرندگان، شترمرغ نر دارای آلت است و دفع ادرار و مدفوع از هم جداست.

ماده مدت کوتاهی پس از جفتگیری تخمگذاری را شروع می کند. اولین تخم بارور تقریباً 10 تا 14 روز پس از اولین جفت گیری گذاشته می شود. از آن پس و تقریباً بدون استثناء تخمها یک روز در میان بصورت کلاچ های 20 تا 24 تایی تولید می شوند. بین دو کلاچ یک وقفه 7 تا 10 روزه وجود دارد. ماده های پرتولید، در طول فصل تولید مثل بین 80 تا 100 تخم می گذارند.

نسبت نر به ماده:

نسبتهای نر به ماده از 1:2 تا 1:4 به لحاظ باروری مناسب است. نسبت بیشتر از 1:4 به این علت که نر ممکن است توانایی جفت گیری با تمام ماده ها را نداشته باشد تولید تخم های غیربارور را افزایش می دهد.

«برنامه پیشنهادی واکسیناسیون شترمرغ»